شیر شکلات رژیمی شیرین شده
چکیده
از ديرباز شير بعنوان يكي از مواد غذايي كه داراي ارزش تغذيه اي بوده و سبب ايجاد سلامت مي شود، اهميت خود را در سبد كالاي خانواده حفظ كرده است. ولي يكي از مشكلاتي كه معمولاً در خانواده ها مطرح است، عدم تمايل مصرف كودكان و نوجوانان به مصرف شير ساده است لذا جايگزيني شيرهاي طعم دار مي تواند باعث افزايش تمايل مصرف در اين گروه سني شود. از طرف ديگر يكي از نگراني هاي مصرف شير هاي طعم دار دارا بودن قند و كالري بالاي اين محصولات مي باشد. با افزايش شيوع چاقي، كم تحركي، تغذيه نادرست و افزايش ميزان بروز ديابت نوع 2 خصوصاً در كودكان و همچنين آگاهي عمومي مردم بر استفاده از محصولات سلامت بخش و كم كالري باعث سوق توليدكنندگان به سوي تولید محصولاتي با جايگزين كردن شيرين كننده هاي مصنوعی و تولید محصولاتی كم كالري شده كه گاهاً كاربرد برخي از آنها بدون عوارض جانبي نبوده است، شده است. شيرين كننده طبيعي استويا، نوعي قند طبيعي با قدرت شيرين كنندگي 300 برابر ساكارز، برخلاف ساير شيرين كننده هاي مصنوعي ديگر نظير سيكلامات ها ، ساخارين و ... سرطان زا نبوده و همچنين مطالعات باليني انجام شده هيچگونه اثر سويي از آن را تا بحال گزارش نكرده اند. استويا مستقيماً سبب تحريك ترشح انسولين از سلول های بتای پانكراس شده و مي تواند جايگزين مناسب ساكارز جهت مصرف بيماران ديابتي شود و شيرين كننده اي ايمن جهت كاربرد در صنايع غذايي محسوب مي شود. از طرف ديگر شكلات با توجه به تركيبات موجود در آن نظير تركيبات فلاونوئيدي (آنتي اكسيدان هاي گياهي) و اپي كاتچين خطر بروز بيماري هاي قلبي و سرطاني را كاهش مي دهد. استفاده از شكلات در محصول توليدي شير شكلات شيرين شده با قند طبيعي استويا باعث پوشانيدن پس طعم استويا به علت وجود تركيبات خاص آن مي شود و موجب بوجود آمدن احساس دهانی مطلوب در محصول میگردد.در حال حاضر آزمون هاي In vitro شامل بررسي مقايسه متابوليسم اين محصول بر سلول هاي 3T3-L1 و همچنين مطالعات In vivo و مطالعات باليني بر روي جامعه هدف در دست بررسي است.
کلمات کلیدی:
شیر شکلات، استویا، دیابت
مقدمه
رژیم غذایی پر کالری به همراه عدم فعالیت فیزیکی کافی می تواند منجر به افزایش وزن شده که در نهایت باعث بروز بیماری هایی چون چاقی ، فشار خون ، دیابت غیر وابسته به انسولین و بیماری های قلبی و عروقی می گردد. افزایش آگاهی عمومی نسبت به تاثیر تغذیه در افزایش و ارتقاء سطح سلامت موجب شده تا امروزه تولید کنندگان مواد غذایی، محصولات با چربی ، شکر و نمک کمتر و فیبر بالا تولید نمایند که این رژیم های غذایی می تواند از بروز برخی از بیماری ها جلوگیری نمايند. امروزه در جوامع پیشرفته بشری برای حفظ سلامتی و ترویج فرهنگ تغذیه سالم توصیه بر مصرف غذاهای کم چرب، بدون شکر، کم نمک و کم کالری شده است. از جمله مواردی که در این خصوص مورد توجه قرار می گیرد فرآورده های غذایی بدون شکر و کم کالری هستند.
در تولید فرآورده های غذایی کم کالری با میزان کمتر شکر، ترکیبات شیرین کننده متنوعی به عنوان جایگزین شکر مطرح شده اند تا محصولات غذایی و نوشیدنی های متنوعی تولید نمایند که درعین حفظ طعم مطلوب و شیرین، میزان شکر دریافتی و کالری تولید شده در بدن انسان کاهش داده شده و آن را تبدیل به فرآورده ای مناسب جهت افراد مبتلا به دیابت و اضافه وزن نماید. امروزه در جهان بیماری دیابت پرهزینه ترین بیماری غدد است. طبق ،آمار جهانی ، تعداد افراد مبتلا به دیابت در جهان حدود 346 میلیون نفرمی باشد. هر 10 ثانیه دو نفر به این بیماری مبتلا شده و هر 8 ثانیه 1 نفر در اثر دیابت جان خود را از دست می دهند. دیابت علت يك میلیون قطع عضو در سال می باشد.90% افراد مبتلا به دیابت ، مبتلا به دیابت نوع 2 هستند. چهار میلیون ایرانی به دیابت مبتلا هستند که این در حالی است که نیمی از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود بی اطلاع اند. سن ابتلاء به دیابت در ایران حداقل 10 تا 15 سال پایین تر از سن شایع (55 تا 65 سال) ابتلاء در کشورهای توسعه یافته است.
درحال حاضر دیابت به یک مشکل عمده برای کودکان تبدیل شده است که روز به روز آمار مبتلایان آن رو به افزایش بوده و در حال تبدیل شدن به یک اپیدمی در بین کودکان می باشد. در سال های اخیر میزان بروز دیابت نوع 2 در کودکان به طور قابل توجهی رو به افزایش می باشد.20 سال قبل دیابت نوع 2 در کودکان و افراد جوانتر از سی سال ناشناخته بود و تنها در افراد میانسال شناخته می شد ولی با افزایش شیوع چاقی ، کم تحرکی و تغذیه نادرست، میزان بروز دیابت نوع 2 نیز در این گروه سنی افزایش یافته است. یکی از مهمترین عوامل موثر در حفظ سلامت این افراد در کنار درمان دارویی ، داشتن رژیم غذایی مناسب، حفظ و کنترل وزن در محدوده نرمال، فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی سالم می باشد.
امروزه با پیشرفت صنایع غذایی فرآوری بسیاری از نوشیدنی ها و مواد خوراکی مستلزم استفاده از افزودنی ها و مکمل های غذایی مناسب می باشد. یکی از افزودنی های رایج در صنایع غذایی انواع شیرین کننده ها (sweeteners) می باشد.
شكر به فرمول C12H22O11باعث افزایش قند خون و افزایش وزن می شود که منجر به افزایش احتمال ابتلا به بیماری دیابت و چاقی در بزرگسالان و کودکان می شود. قندهای ساده در افراد سالم، مفید و قابل جذب هستند. اما در افراد مبتلا به بیماری های متابولیکی(دیابت و هیپوگلايسمی) سبب بروز مشکلات متعددی می شوند. به همین دلیل این بیماران از مصرف محصولات شیرین شده با شکر محروم می باشند. لذا برای حل مشکل این گروه و همچنین افرادی که به دلیل داشتن اضافه وزن می بایست میزان انرژی مصرفی خود را محدود نمایند، می بایست محصولی جایگزین ارائه نمود كه بتواند علاوه بر مقبوليت دهاني و طعمي و تامين نيازهاي ضروري بدن، هيچگونه خطر و عوارضي را در افراد مبتلا به ديابت و چاقي ايجاد ننمايد. مواد ضروری بدن هیچگونه خطری را در افزایش وزن و عوارض ناشی از آن ایجاد نمی نماید. شیرهای طعم دار از خواص تغذیه ای بالایی برخوردار می باشند ولی مصرف آنها به علت داشتن گلوکز و کالری بالا جهت مصرف افراد مبتلا به چاقی و دیابت محدودیت دارد. شرکت فرآورده های لبنی تین دامداران در راستای پاسخگویی و جلب رضایت مشتریان و ارتقاء سطح سلامت جامعه اقدام به طراحی و تولید شیر شکلات شیرین شده با قند طبیعی استویا نموده است که با توجه به فواید سلامت بخش به اثبات رسیده آن این شیرین کننده طبیعی می تواند به عنوان جایگزین مناسب شکر در رژیم غذایی این دسته از بیماران و افرادی که تمایل به کاهش کالری دریافتی و در نتیجه کاهش وزن دارند مورد استفاده قرار گیرد. با مصرف این فرآورده ضمن بهره بردن از خواص طبیعی شیر و شیرین کننده استویا ، مصرف کنندگان از خواص آنتی اکسیدانی شکلات که به علت غنی بودن از پلی فنل ها باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و فشار خون می شوند نیز بهره مند می گردند.
1- دیابت
در جهان 366 میلیون نفر بیماری دیابتی زندگی می کنند. سالانه 6/4 میلیون نفر در اثر این بیماری کشته می شوند.WHO پیش بینی کرده است که بین سال های 2000 تا 2030 این میزان به 2 برابر افزایش می یابد.
دیابت شیرین (DM) شامل گروهی از اختلالات متابولیک شایع است که وجه مشترک آنها در فنوتیپ هایپرگلایسمی می باشد .دیابت یک بیماری مزمن است که سبب اختلال در سوخت و ساز بدن شده و به دلیل ماهیت آن به مراقبت درمانی مداوم و آموزش خودیاری بیمار نیاز دارد تا از عوارض حاد جلوگیری کرده تا عوارض درازمدت را کاهش داده شود و یا به تاخیر بیفتد. انجمن دیابت آمریکا ((ADA بیماری دیابت را به 4 گروه تقسیم کرده است :
دیابت نوع یک: ناشی از تخریب سلول های بتا(β) می باشد که معمولاً منجر به کمبود كامل انسولین می شود.
دیابت نوع دو: ناشی از نقص پیش رونده انسولین با زمینه مقاومت انسولینی می باشد.
دیگر انواع خاص دیابت: به دلایل مختلف مثل نقایص ژنتیکی در عمل انسولین، بیماری اگزوکرین پانکراس (مثل فیبروزسیستیک)، دیابت ناشی از داروها یا مواد شیمیایی (مثل درمان ایدز یا بعد از پیوند عضو ) بوجود می آید.
دیابت بارداری: تشخیص آن در طی بارداری صورت می گیرد.
دیابت یکی از شایعترین و هزینه سازترین بیماری های مزمن در سراسر جهان به شمار می رود که عوارضی همچون نارسایی عروقی کلیوی، نا بینایی، قطع عضو و نوروپاتی را به دنبال دارد. دیابت با عوارض فراوان خود کیفیت زندگی بیماران را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و هزینه اقتصادی فراوانی را به فرد و جامعه تحمیل می نماید و به مرور زمان منجر به ناتوانی زودرس و مرگ بیمار می شود. عدم کنترل دقیق بیماری، میزان پیدایش عوارض را در آینده افزایش خواهد داد .
2- استویا و دیابت
در سالهای اخیر به دنبال افزایش توجه عمومی نسبت حفظ سلامتی و وزن متعادل بدن، تحقیقات بسیاری در خصوص استفاده از شیرین کننده ها و یافتن انواع جایگزین آنها صورت گرفته است. در جریان این مطالعات منابع جدیدی برای تهیه این افزودنی های غذایی مطرح شده که یکی از مناسب ترین آنها گیاه استویا (Stevia) می باشد. استویا گیاهی است با خاصیت شیرین کنندگی معادل شیرین کننده های مصنوعی که از دیرباز به صورت سنتی کاربردهای درمانی داشته است .
استویا یک گیاه شیرین کننده طبیعی، دارای خواص دارویی و تجاری مهمی است و از این گیاه در کل جهان استفاده می شود. این گیاه بومی پاراگوئه و برزیل است و اغلب به عنوان گیاه شیرین پاراگوئه شناخته شده است. برگ آن 15 تا 300 بار شیرین تر از شکر تصفیه شده است. نه تنها برگ استویا بلکه عصاره حاصل از این گیاه نیز برای چندین سال است که به عنوان یک شیرین کننده در آمریکای جنوبی، آسیا، ژاپن، چین و کشورهای مختلفی از اروپا مورد استفاده قرار گرفته است. در برزیل، کره و ژاپن برگ های استویا، استویوزید و عصاره تصفیه شده آن به عنوان یک شیرین کننده کم کالری استفاده شدند. اگرچه بیش از 200 گونه از جنس Stevia وجود دارد، تنهاS.rebaudiana شیرین ترین اسانس را می دهد .
گرد آورنده
واحد تحقیق و توسعه شرکت فرآورده های لبنی تین - دامداران
این مقاله ادامه دارد ...
از ديرباز شير بعنوان يكي از مواد غذايي كه داراي ارزش تغذيه اي بوده و سبب ايجاد سلامت مي شود، اهميت خود را در سبد كالاي خانواده حفظ كرده است. ولي يكي از مشكلاتي كه معمولاً در خانواده ها مطرح است، عدم تمايل مصرف كودكان و نوجوانان به مصرف شير ساده است لذا جايگزيني شيرهاي طعم دار مي تواند باعث افزايش تمايل مصرف در اين گروه سني شود. از طرف ديگر يكي از نگراني هاي مصرف شير هاي طعم دار دارا بودن قند و كالري بالاي اين محصولات مي باشد. با افزايش شيوع چاقي، كم تحركي، تغذيه نادرست و افزايش ميزان بروز ديابت نوع 2 خصوصاً در كودكان و همچنين آگاهي عمومي مردم بر استفاده از محصولات سلامت بخش و كم كالري باعث سوق توليدكنندگان به سوي تولید محصولاتي با جايگزين كردن شيرين كننده هاي مصنوعی و تولید محصولاتی كم كالري شده كه گاهاً كاربرد برخي از آنها بدون عوارض جانبي نبوده است، شده است. شيرين كننده طبيعي استويا، نوعي قند طبيعي با قدرت شيرين كنندگي 300 برابر ساكارز، برخلاف ساير شيرين كننده هاي مصنوعي ديگر نظير سيكلامات ها ، ساخارين و ... سرطان زا نبوده و همچنين مطالعات باليني انجام شده هيچگونه اثر سويي از آن را تا بحال گزارش نكرده اند. استويا مستقيماً سبب تحريك ترشح انسولين از سلول های بتای پانكراس شده و مي تواند جايگزين مناسب ساكارز جهت مصرف بيماران ديابتي شود و شيرين كننده اي ايمن جهت كاربرد در صنايع غذايي محسوب مي شود. از طرف ديگر شكلات با توجه به تركيبات موجود در آن نظير تركيبات فلاونوئيدي (آنتي اكسيدان هاي گياهي) و اپي كاتچين خطر بروز بيماري هاي قلبي و سرطاني را كاهش مي دهد. استفاده از شكلات در محصول توليدي شير شكلات شيرين شده با قند طبيعي استويا باعث پوشانيدن پس طعم استويا به علت وجود تركيبات خاص آن مي شود و موجب بوجود آمدن احساس دهانی مطلوب در محصول میگردد.در حال حاضر آزمون هاي In vitro شامل بررسي مقايسه متابوليسم اين محصول بر سلول هاي 3T3-L1 و همچنين مطالعات In vivo و مطالعات باليني بر روي جامعه هدف در دست بررسي است.
کلمات کلیدی:
شیر شکلات، استویا، دیابت
مقدمه
رژیم غذایی پر کالری به همراه عدم فعالیت فیزیکی کافی می تواند منجر به افزایش وزن شده که در نهایت باعث بروز بیماری هایی چون چاقی ، فشار خون ، دیابت غیر وابسته به انسولین و بیماری های قلبی و عروقی می گردد. افزایش آگاهی عمومی نسبت به تاثیر تغذیه در افزایش و ارتقاء سطح سلامت موجب شده تا امروزه تولید کنندگان مواد غذایی، محصولات با چربی ، شکر و نمک کمتر و فیبر بالا تولید نمایند که این رژیم های غذایی می تواند از بروز برخی از بیماری ها جلوگیری نمايند. امروزه در جوامع پیشرفته بشری برای حفظ سلامتی و ترویج فرهنگ تغذیه سالم توصیه بر مصرف غذاهای کم چرب، بدون شکر، کم نمک و کم کالری شده است. از جمله مواردی که در این خصوص مورد توجه قرار می گیرد فرآورده های غذایی بدون شکر و کم کالری هستند.
در تولید فرآورده های غذایی کم کالری با میزان کمتر شکر، ترکیبات شیرین کننده متنوعی به عنوان جایگزین شکر مطرح شده اند تا محصولات غذایی و نوشیدنی های متنوعی تولید نمایند که درعین حفظ طعم مطلوب و شیرین، میزان شکر دریافتی و کالری تولید شده در بدن انسان کاهش داده شده و آن را تبدیل به فرآورده ای مناسب جهت افراد مبتلا به دیابت و اضافه وزن نماید. امروزه در جهان بیماری دیابت پرهزینه ترین بیماری غدد است. طبق ،آمار جهانی ، تعداد افراد مبتلا به دیابت در جهان حدود 346 میلیون نفرمی باشد. هر 10 ثانیه دو نفر به این بیماری مبتلا شده و هر 8 ثانیه 1 نفر در اثر دیابت جان خود را از دست می دهند. دیابت علت يك میلیون قطع عضو در سال می باشد.90% افراد مبتلا به دیابت ، مبتلا به دیابت نوع 2 هستند. چهار میلیون ایرانی به دیابت مبتلا هستند که این در حالی است که نیمی از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود بی اطلاع اند. سن ابتلاء به دیابت در ایران حداقل 10 تا 15 سال پایین تر از سن شایع (55 تا 65 سال) ابتلاء در کشورهای توسعه یافته است.
درحال حاضر دیابت به یک مشکل عمده برای کودکان تبدیل شده است که روز به روز آمار مبتلایان آن رو به افزایش بوده و در حال تبدیل شدن به یک اپیدمی در بین کودکان می باشد. در سال های اخیر میزان بروز دیابت نوع 2 در کودکان به طور قابل توجهی رو به افزایش می باشد.20 سال قبل دیابت نوع 2 در کودکان و افراد جوانتر از سی سال ناشناخته بود و تنها در افراد میانسال شناخته می شد ولی با افزایش شیوع چاقی ، کم تحرکی و تغذیه نادرست، میزان بروز دیابت نوع 2 نیز در این گروه سنی افزایش یافته است. یکی از مهمترین عوامل موثر در حفظ سلامت این افراد در کنار درمان دارویی ، داشتن رژیم غذایی مناسب، حفظ و کنترل وزن در محدوده نرمال، فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی سالم می باشد.
امروزه با پیشرفت صنایع غذایی فرآوری بسیاری از نوشیدنی ها و مواد خوراکی مستلزم استفاده از افزودنی ها و مکمل های غذایی مناسب می باشد. یکی از افزودنی های رایج در صنایع غذایی انواع شیرین کننده ها (sweeteners) می باشد.
شكر به فرمول C12H22O11باعث افزایش قند خون و افزایش وزن می شود که منجر به افزایش احتمال ابتلا به بیماری دیابت و چاقی در بزرگسالان و کودکان می شود. قندهای ساده در افراد سالم، مفید و قابل جذب هستند. اما در افراد مبتلا به بیماری های متابولیکی(دیابت و هیپوگلايسمی) سبب بروز مشکلات متعددی می شوند. به همین دلیل این بیماران از مصرف محصولات شیرین شده با شکر محروم می باشند. لذا برای حل مشکل این گروه و همچنین افرادی که به دلیل داشتن اضافه وزن می بایست میزان انرژی مصرفی خود را محدود نمایند، می بایست محصولی جایگزین ارائه نمود كه بتواند علاوه بر مقبوليت دهاني و طعمي و تامين نيازهاي ضروري بدن، هيچگونه خطر و عوارضي را در افراد مبتلا به ديابت و چاقي ايجاد ننمايد. مواد ضروری بدن هیچگونه خطری را در افزایش وزن و عوارض ناشی از آن ایجاد نمی نماید. شیرهای طعم دار از خواص تغذیه ای بالایی برخوردار می باشند ولی مصرف آنها به علت داشتن گلوکز و کالری بالا جهت مصرف افراد مبتلا به چاقی و دیابت محدودیت دارد. شرکت فرآورده های لبنی تین دامداران در راستای پاسخگویی و جلب رضایت مشتریان و ارتقاء سطح سلامت جامعه اقدام به طراحی و تولید شیر شکلات شیرین شده با قند طبیعی استویا نموده است که با توجه به فواید سلامت بخش به اثبات رسیده آن این شیرین کننده طبیعی می تواند به عنوان جایگزین مناسب شکر در رژیم غذایی این دسته از بیماران و افرادی که تمایل به کاهش کالری دریافتی و در نتیجه کاهش وزن دارند مورد استفاده قرار گیرد. با مصرف این فرآورده ضمن بهره بردن از خواص طبیعی شیر و شیرین کننده استویا ، مصرف کنندگان از خواص آنتی اکسیدانی شکلات که به علت غنی بودن از پلی فنل ها باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و فشار خون می شوند نیز بهره مند می گردند.
1- دیابت
در جهان 366 میلیون نفر بیماری دیابتی زندگی می کنند. سالانه 6/4 میلیون نفر در اثر این بیماری کشته می شوند.WHO پیش بینی کرده است که بین سال های 2000 تا 2030 این میزان به 2 برابر افزایش می یابد.
دیابت شیرین (DM) شامل گروهی از اختلالات متابولیک شایع است که وجه مشترک آنها در فنوتیپ هایپرگلایسمی می باشد .دیابت یک بیماری مزمن است که سبب اختلال در سوخت و ساز بدن شده و به دلیل ماهیت آن به مراقبت درمانی مداوم و آموزش خودیاری بیمار نیاز دارد تا از عوارض حاد جلوگیری کرده تا عوارض درازمدت را کاهش داده شود و یا به تاخیر بیفتد. انجمن دیابت آمریکا ((ADA بیماری دیابت را به 4 گروه تقسیم کرده است :
دیابت نوع یک: ناشی از تخریب سلول های بتا(β) می باشد که معمولاً منجر به کمبود كامل انسولین می شود.
دیابت نوع دو: ناشی از نقص پیش رونده انسولین با زمینه مقاومت انسولینی می باشد.
دیگر انواع خاص دیابت: به دلایل مختلف مثل نقایص ژنتیکی در عمل انسولین، بیماری اگزوکرین پانکراس (مثل فیبروزسیستیک)، دیابت ناشی از داروها یا مواد شیمیایی (مثل درمان ایدز یا بعد از پیوند عضو ) بوجود می آید.
دیابت بارداری: تشخیص آن در طی بارداری صورت می گیرد.
دیابت یکی از شایعترین و هزینه سازترین بیماری های مزمن در سراسر جهان به شمار می رود که عوارضی همچون نارسایی عروقی کلیوی، نا بینایی، قطع عضو و نوروپاتی را به دنبال دارد. دیابت با عوارض فراوان خود کیفیت زندگی بیماران را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و هزینه اقتصادی فراوانی را به فرد و جامعه تحمیل می نماید و به مرور زمان منجر به ناتوانی زودرس و مرگ بیمار می شود. عدم کنترل دقیق بیماری، میزان پیدایش عوارض را در آینده افزایش خواهد داد .
2- استویا و دیابت
در سالهای اخیر به دنبال افزایش توجه عمومی نسبت حفظ سلامتی و وزن متعادل بدن، تحقیقات بسیاری در خصوص استفاده از شیرین کننده ها و یافتن انواع جایگزین آنها صورت گرفته است. در جریان این مطالعات منابع جدیدی برای تهیه این افزودنی های غذایی مطرح شده که یکی از مناسب ترین آنها گیاه استویا (Stevia) می باشد. استویا گیاهی است با خاصیت شیرین کنندگی معادل شیرین کننده های مصنوعی که از دیرباز به صورت سنتی کاربردهای درمانی داشته است .
استویا یک گیاه شیرین کننده طبیعی، دارای خواص دارویی و تجاری مهمی است و از این گیاه در کل جهان استفاده می شود. این گیاه بومی پاراگوئه و برزیل است و اغلب به عنوان گیاه شیرین پاراگوئه شناخته شده است. برگ آن 15 تا 300 بار شیرین تر از شکر تصفیه شده است. نه تنها برگ استویا بلکه عصاره حاصل از این گیاه نیز برای چندین سال است که به عنوان یک شیرین کننده در آمریکای جنوبی، آسیا، ژاپن، چین و کشورهای مختلفی از اروپا مورد استفاده قرار گرفته است. در برزیل، کره و ژاپن برگ های استویا، استویوزید و عصاره تصفیه شده آن به عنوان یک شیرین کننده کم کالری استفاده شدند. اگرچه بیش از 200 گونه از جنس Stevia وجود دارد، تنهاS.rebaudiana شیرین ترین اسانس را می دهد .
گرد آورنده
واحد تحقیق و توسعه شرکت فرآورده های لبنی تین - دامداران
این مقاله ادامه دارد ...